آشنايى با اخلاق اسلامى (دروغ)
چون دروغ گناهى است كه نياز به زمان و مكان و قدرت و پول و وسيلهاى ندارد، انسان زود گرفتار آن ميشود.
چه افراد نااهلى كه به خاطر وعدههاى دروغى كه به مردم ميدهند، مردم را با خود همراه و بر آنان حكومت ميكنند.
با دروغ، انسان خطرناكترين اعمال را انجام ميدهد. برادران يوسف به دروغ به پدرشان گفتند: «اگر يوسف را براى تفريح همراه ما بفرستى ما خيرخواه و محافظ او خواهيم بود». پس از آن به دروغ گفتند: «ما سرگرم مسابقه بوديم و يوسف را كنار وسائل خود نشانده بوديم» و به دروغ گفتند: «گرگ او را خورده است، حتى شبانه نزد پدر آمدند و به دروغ گريستند.»
هزاران انسان خوب با دروغ افراد نااهل، گرفتار و حتى كشته شده و يا به زندان افتادهاند. تمام پيامبران دروغ گفتن را گناه ميدانند.
امام حسن عسكرى (عليه السلام) ميفرمايد: «دروغ، كليد گناهان ديگر است.» همانگونه كه برادران يوسف با دروغ هاى خود برادر عزيزى را ربوده و به چاه انداختند و پدرشان را كه پيامبر بود دهها سال به گريه و ناله واداشتند.
امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «دوستان خود را از راه راستگوئى شناسائى كنيد نه عبادت، زيرا گاهى افراد عبادت ميكنند، اهل نماز و روزه هم هستند، ولى در گفتار دروغ ميگويند.» اگر انسان دروغ بگويد و مطالب را وارونه نشان دهد، فكر و عمل مردم را وارونه ميكند.
دروغگو فقير ميشود، زيرا مثلا اگر فروشنده چيزى را فروخت و به دروغ گفت: اين چيز سالم است، همينكه مردم آن را ناقص و ناسالم يافتند، ديگر از او جنس نميخرند و با همين دروغ، مشتريان خود را از خود فرارى ميدهد و فقير ميشود.
دروغگو بيحيا ميشود، زيرا همينكه دروغش بر ديگران روشن و آبرويش ريخته شد، انسان بيآبرو دست به كارهاى بيحيايى ميزند.
دروغ نوشتن مثل دروغ گفتن، گناه است. اگر پزشك بيمارى را تشخيص ندهد و نسخه بنويسد، دروغ نوشته است.
گاهى ما براى تفريح و سرگرمى خود يا ديگران دروغ ميسازيم، يا دروغ ديگران را نقل ميكنيم و گاهى به دروغ كار ناروائى را بر مردم يك استان نسبت ميدهيم.
دروغگو هميشه نگران است كه مبادا دروغش فاش و رسوا و آبرويش ريخته شود.
در روايات ميخوانيم: «با دروغگو رفيق نشويد»، دروغگو بخاطر آنكه مردم به دروغش پيبردهاند، او را طرد كرده و زندگى براى او تلخ ميشود.
ما نبايد هرچه را شنيديم براى ديگران بازگو كنيم، زيرا چه بسا شنيدهها دروغ باشد.
دروغ گفتن حتى به طفل و كودك حرام است. اسلام به ما دستور داده حتى از دروغ شوخى نيز بپرهيزيم.
انواع دروغ:
گاهى راننده با روشن كردن چراغهاى مخصوص و بوقهاى پيدرپى به مردم اعلام ميكند كه بيمار دارم، در حالى كه چنين نيست و اين كار نوعى دروغ است. گاهى انسان با رفتارش، دروغ ميگويد. مثلًا به وعده خود عمل نميكند، يا سر خود را به علامت خوب بودن يا بد بودن تكان ميدهد، در حالى كه آنگونه كه نشان ميدهد نيست.
البته راست گفتن هم، همه جا جايز نيست، مثلًا اگر كسى از ما پرسيد: فلانى براى من حرف بد زده يا نه؟ و ما در اينجا اگر راست بگوئيم، ميان دو نفر يا بيشتر فتنه مى شود، نبايد راست بگوئيم.
در حديث ميخوانيم: «اگر به كودك قولى داديد، به آن عمل كنيد، تا دروغگو نشويد.»
گوش سپردن به دروغ نيز گناه است، قرآن ميفرمايد: «اگر آدم نااهلى براى شما خبرى آورد، زودباور نباشيد و ابتدا تحقيق كنيد» «1».
______________________________
(1) 1. سوره حجرات، آيه 6.